Miasto
- jest układem ekologicznym stworzonym przez człowieka.
Jego struktura przyrodnicza jest całkowicie zmieniona.
W środowisku miejskim oprócz człowieka i udomowionych gatunków, funkcjonują liczne gatunki nie podlegające jego kontroli. I chociaż wpływ człowieka na świat roślin i zwierząt jest dominujący to można zauważyć też oddziaływanie odwrotne.
Podstawowe znaczenie dla określenia pozycji człowieka w układzie ekologicznym miasta ma jego udział w zasilaniu energetycznym.
Źródła energii to- pokarm i paliwa a znajdują się one poza granicami miasta.
Rola agrocenoz pozostawionych na obrzeżach zurbanizowanych w bilansie pokarmowym jest niewielka. Również mało znaczący jest udział pokarmów pochodzących z ogrodów miejskich(stanowią one coraz częściej funkcje rekreacyjne).
W bilansie energetycznym miasta mało znaczącą rolę odgrywa utylizacja wytworzonych przez człowieka odpadów (w porównaniu z tradycyjnym gospodarstwem wiejskim).
Podsumowanie - rozwój technologiczno-organizacyjny, bez uwzględnienia zasad obiegu materii i przepływu energii zagraża istnieniu ludzi.
Klimat
Na obszarze, w którym leży aglomeracja miejska obserwuje się pewne zmiany klimatyczne związane ze:
· zmianą składu chemicznego powietrza atmosferycznego ( głównie SO2 i CO2 );
· ograniczony dopływ promieni słonecznych związanych z wysokim zanieczyszczeniem powietrza pyłami, gazami i tworzeniem się powłoki nad miastem,
· efektem cieplarnianym związanym z utrudnionym odpływem ciepła zatrzymywanym przez powłokę gazów pyłów;
· Temperatura w miastach i wokół nich jest podwyższona w stosunku do okolicy.
· wielkie miasta mogą przyczyniać się do lokalnego wzrostu ilości opadów deszczu nawet o ponad 20%. Nie mają one jednak wpływu na wilgotność powietrza. Szczególnie w okresie letnim powietrze miejskie jest bardzo suche, a jego wilgotność względna jest niższa o około 10% w porównaniu z terenami niezabudowanymi;
· -nie mniej istotnym czynnikiem klimatycznym jest wiatr, który ze względu na gęstą i nietypową zabudowę, ma mniejszą prędkość, a okresy bezwietrzne zdarzają się dużo częściej.
Podsumowując - zasadniczy wpływ na warunki pogodowe mają różnego typu zanieczyszczenia.
Ukształtowanie terenu
Na zmianę rzeźby terenu, gleby i wody mają wpływ:
· zabudowa urządzeniami przemysłowo-technicznymi,
· wały przeciwpowodziowe,
· nasypy drogowe i kolejowe,
· hałdy przemysłowe,
· wysypiska śmieci, odpadów i inne.
Flora
Jedną z podstawowych cech aglomeracji miejskich jest bardzo duży udział powierzchni całkowicie pozbawionych roślin. Przestrzeń tą zajmują beton, asfalt, szkło, tworzywo sztuczne itp. Pozostałą przestrzeń wypełnia zieleń
-zieleń urządzona
-zieleń spontaniczna.
W świecie flory obserwuje się dwa zjawiska:
--ustępowanie gatunków rodzimego pochodzenia
--rozprzestrzenianie się gatunków obcego pochodzenia
Skutkiem tego procesu jest ubożenie składu gatunkowego, a w konsekwencji obniżenie różnorodności biologicznej na wszystkich poziomach organizacji szaty roślinnej .
W miejsce ginących populacji sadzi się rośliny o dużych możliwościach adaptacyjnych, które stają się roślinnością dominującą.
Obszary bardzo zabudowane lub przemysłowe wpływają również na obniżenie aktywności fizjologicznej roślin.
Zaobserwowano też i inne zjawiska:
-skrócenie kolejnych faz rozwojowych np. u kasztanowca zwyczajnego w stosunku do kasztanowca zw. na obrzeżach miasta
-szybsze kwitnięcie w wyniku podgrzania podłoża przez podziemne instalacje cieplne.
fauna
Miasta zasiedlane są przez:
· zwierzęta stale bytujące w miastach
· zwierzęta które przetrwały okres zabudowy i przystosowały się do nowych warunków
· zwierzęta wnikające biernie lub czynnie do miast
· gatunki zwierząt celowo wprowadzane przez człowieka.
Miasto ma bardzo duży wpływ na zwierzęta gdyż:
· zmienia się ich rytm aktywności;
· wydłuża się okres żerowania;
· zmienia się i wydłuża okres rozrodczy;
· występuje duża dezorientacja zwierząt związana z hałasem i silnymi polami elektromagnetycznymi.
· sporo zwierząt ginie w wyniku porażeń elektrycznych czy termicznych, kolizji drogowych.
· dla wielu zwierząt miasto stwarza korzystne warunki życia poprzez łatwo dostępny pokarm
do tych zwierząt zaliczają się:
ptaki-wróbel, gołąb, gawron, kawka, sikora, sroka:
gryzonie- mysz, szczur;
owady- mucha domowa, mrówka faraonka, prusaki, pluskwy, karaluchy, biegacz Trechus, atlantyckie krocionogi.
roztocza
Na większości terenów zurbanizowanych tworzy się środowisko o ubogim składzie gatunkowym i dużej liczebności jednego lub kilku gatunków dominujących.
Należy tworzyć jak najwięcej i najgęściej takich struktur jak ogrody, parki, zieleńce osiedlowe których znaczne i zróżnicowane grupy zwierząt będą w pewien sposób równoważyć ubóstwo gatunkowe innych grup.
Układ ekologiczny miasta przy ograniczonym dopływie energii z zewnątrz nie może funkcjonować samodzielnie.
Miasto jest systemem wymagającym dostawy olbrzymich ilości energii i materii , a jednocześnie wytwarza bardzo dużo produktów na potrzeby własne i regionu oraz odpadów i zanieczyszczeń, z których znaczna część wydalana jest poza jego granice.
Na podstawie pracy dyplomowej
"Miasto jako układ ekologiczny"
wykonanej przez Romana Garbacza
pod kierunkiem mgr B. Pokorskiej
