ŁANY

Wieś położona w dolinie Dzielniczki, w otoczeniu terenów pagórkowatych. Wzmiankowane po raz pierwszy w 1295 roku jako VON LAN ( LANY-1488 r. ). Powstały poprzez połączenie administracyjne dwóch niezależnych osad, położonych w bezpośrednim sąsiedztwie, z których jedna nosiła nazwę Łany, a druga Łona. Obie lokowane były na układzie owalnicy , jako wsie liczące powyżej 20 kmieci i zagrodników . Obie też zachowały do dnia dzisiejszego swoje układy przestrzenne w doskonałym stanie, zarówno w planie jak i w zabudowie. Wiadomo, że wieś rozwijała się szybko. Już w 1418 roku zarówno istniał tu kościół parafialny, a w 1830 roku wioska liczyła 82 domy mieszkalne oraz 518 mieszkanców. W tym też okresie powstał tu folwark, cegelnia, 4 młyny (w tym młyn wodny przy folwarku) oraz szkoła przy kościele. O zamożności mieszkanców wsi świadczy liczba kmieci-34, zagrodników-16 oraz kilku rzemieślników (w tym 1 karczmarz i 2 kowali).

Parafia św. Bartłomieja w Łanach obejmowała dawniej spory obszar. Należały do niej nawet wioski za Odrą - Dziergowice i Solarnia, a także Przewóz, Roszowice i Roszowicki Las. W ciągu stu lat obszar parafii znacznie się skurczył. W 1893 roku utworzono samodzielną parafię św. Anny w Dziergowicach i Solarni. W 1932 roku powstała parafia św. Antoniego w Roszowicki Lesie. W 1987 roku odłączyły się Nieznaszyn, Roszowice i Przewóz wraz z utworzeniem parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa w tej pierwszej miejscowości. Dziś w parafii św. Bartłomieja pozostały tylko Łany, Dzielnica, Podlesie i Płonia - część Roszowic. Pierwsza wzmianka o jej istnieniu pochodzi z 1418 roku, a znajduje się w wykazie świętopietrza, czyli daniny płaconej na rzecz papieży w średniowieczu (trafiały do Rzymu - stolicy św. Piotra - stąd nazwa). Przez wieki w Łanach zbudowano kolejno kilka kościołów, dzisiejszy (na zdjęciu) powstał w latach 1903-1905, a konsekrowano go rok później. Obecnie proboszczem jest ks. Antoni Schattanik. Po I wojnie światowej obok kościoła wybudowano nowy klasztor sióstr Marianek, które prowadziły przedszkole i uczyły młode dziewczęta gotowania, szycia, wyszywania itp.

W 1924 roku Łanach powstała żandarmeria. Było tu dwóch żandarmów, którzy pilnowali porządku publicznego do czasów II wojny światowej. W tych czasach w Łanach był także lekarz dr. Schuster, który początkowo rowerem, później motorowerem, a następnie już samochodem jeździł do swoich pacjentów w Dzielnicy, Nieznaszynie, Przewozie, Podlesiu, Miejscu Odrzańskim, Płoni, Błażejowicach. W roku 1926 remiza strażacka mieściła się na łańskim rynku. Obecnie w tym miejscu znajduje się pomnik poległych w I wojnie światowej (na zdjęciu). W 1928 roku bracia Draga po ciężkich pracach odkrywczych założyli cegielnię (na zdjęciu), która wypalała cegłę do 1990 roku. W Łanach znajdowały się również trzy młyny. Pierwszy młyn znajdował się na początku Łan od strony Błażejowic, młynarzem był pan Kozian (Kosian). Drugi młyn był młynem wodnym u pana Gorywody. Trzeci młyn był niedaleko cmentarza, gospodarzem był pan Nowak. Porócz młynów były także trzy piekarnie (u państwa Kuźnik, Śliwka, Niewiadomski), z których jedna istnieje do dziś (u pana Śliwka). Kiedyś w Łańskim zamku folwarczym (na zdjęciu) panował baron Reibnitz. Był on wyznania ewangelickiego, jego żona zaś była katoliczką. Baron miał dwie córki i syna. Jedna z córek dostała w posiadanie Błażejowice, a druga Roszowicki Las - Głogowiec. Syn barona studiował w Berlinie, został nawet ministrem rolnictwa. Jego ciało po śmierci sprowadzono do Błażejowic i pochowano na rodzinnym cmentarzu. Na łańskim dworze obok zamku znajdował się młyn, piekarnia, kuźnia, prowadzono hodowlę bydła i koni. Po wojnie, w wyniku reformy rolnej ziemię dworską podzielono. Zamek przez pewien czas zamieszkiwały jeszcze dwie rodziny. Po 1960 roku dawne chlewy zamieniono na magazyny, a w jednej części produkowano oranżadę. Obecnie w tym miejscu znajduje się magazyny firmy Neuwald. Przed II wojną w Łanach była rzeźnia (u pana Adamiec), z której mięso sprzedawano do miast (Bytomia, Raciborza). Mój prapradziadek rozpoczął ubój w tej rzeźni. Również pan Karol Malajka posiadał rzeźnię oraz sklep, w którym sprzedawał mięso i wędliny. Sklep do dzisiaj ( u państwa Zorembik) prowadzi sprzedaż mięsa i wędlin, ale już niewłasnej produkcji. W Łanach znajdowały się jeszcze dwie rzeźnie (w pomieszczeniach państwa Romanowicz i Stana). W 1970 roku w domu państwa Romanowicz znajdowała się kawiarnia. Dziś mieści się tam sklep POL-CER. (Opis przygotowała Judyta Malajka - uczennica kl. IV b).

Najstarszymi obiektami zabytkowymi w Łanach są: spichlerz dworski z 1835 r. oraz brama wjazdowa w gospodarstwie Państwa Szynol (bramę zbudowano w początkach założenia gospodarstwa i, choć zmieniały się domy, brama pozostała ta sama; obecnie liczy 336 lat ).

Witryna, którą prezentujemy została przygotowana w budynku Publicznej Szkoły Podstawowej w Łanach (na zdjęciu), która funkcjonuje już od ponad 30 lat. 1 września 1968 r. pierwsi uczniowie rozpoczęli naukę w jej murach. W ubiegłym roku nastąpiła rozbudowa szkoły - dobudowano piętro i wyremontowano dach. Mamy nadzieję, że w niedługim czasie nowe pomieszczenia zostaną oddane do użytku. Po reformie oświaty nasza szkoła została zakwalifikowana jako podstawowa. Obecnie liczy 14 oddziałów w kl. I - VI i VIII (242 uczniów). Od 1986 roku dyrektorem jest Pani Halina Mazurkiewicz (na zdjęciu).

"Zapadnięte miasto..."

Dowiedziałam się od mojej Omy,
jak ciekawą historię mają te strony:
chodzi oczywiście o te tereny,
w którym dzisiaj sobie żyjemy...
No więc historia była taka:
krótka, ciekawa i węzłowata
a mianowicie miasto istniało,
w którym ludzi było niemało.
Byli pogodni, bardzo wierzący,
i o kościół się troszczący.
Ale gdy święta się zbliżały
(dokładnie było to Boże Ciało),
pewna kobieta pieluchy prała,
i od rana je rozwieszała...
Grzeszyła, pracując w dzień świąteczny,
bo z czynów takich Bóg się nie cieszy.
A nad miastem góry stały,
które piękny krajobraz dawały.
Nagle mój pradziadek,
spostrzegł bardzo dziwny przypadek:
Ze szczytu gór się szybko staczały
ogniste beczki - niby to skały...
Od tej chwili miasto zapadło,
i tak do dzisiaj pozostało.
Moja prababcia, która już nie żyje,
nazwała te góry Czartoryje.
Nie wiadomo, czemu właśnie tak.
Lecz może los taką nazwę chciał?
To miasto naprawdę istniało gdzieś,
bo dziś na jego miejscu stoi wieś.
Wieś, którą wszyscy bardzo dobrze znamy,
a tą wsią są oczywiście Łany!

Agnieszka Sytwała - uczennica kl. VIII b.

Łany dzisiaj liczą 825 mieszkańców, 261 budynków mieszkalnych. Ogólna pwierzchnia wsi - 942 ha, w tym użytki rolne - 875 ha. Tu mieszczą się:

- neobarokowy kościół parafialny pod wezwaniem Św. Bartłomieja 1906 roku,
- ruiny dworu folwarczego,
- przedszkole,
- szkoła podstawowa,
- ośrodek zdrowia,
- jednostka osp,
- biuro Zarządu Gminnego DFK,
- filia Gminnej Biblioteki w Cisku,
- Urząd Pocztowy,
- Ludowy Zespół Sportowy "Victoria 1900" Łany,
- dwa przedsiębiorstwa usługowo - handlowe,
- punkt kasowy Banku Powiatowego Kędzierzyn - Koźle,
- kilka obiektów - gastronomicznych,
- piekarnia, cukiernia.

Powrót