Rys historyczny miasta

    Historia Głubczyc sięga roku 1107. Z tego roku bowiem pochodzi najstarsza wzmianka o Głubczycach jako morawskiej wsi. W latach 1265- 1270 od króla Czech Przemysława Ottokara II Głubczyce otrzymały prawa miejskie. Od II połowy XIV wieku były samodzielnym księstwem głównie pod panowaniem czeskich Przemyślidów. Przez kilka lat Głubczycami rządzili czescy feudałowie. W 1523 roku drogą sprzedaży miasto trafiło w ręce luterańskich Hohenzollernów. Podczas ojny trzydziestoletniej w 1622 roku przeszły na własność książąt von Liechtenstein, a w 1741 roku króla Prus Fryderyka Wielkiego. Od tego czasu Głubczyce są siedzibą władz powiatowych. W 1856 roku zbudowano kolej żelazną łączącą Głubczyce z Raciborzem, w 1874 roku z Krnovem, a w 1876 roku z Racławicami Śląskimi. W tym czasie powstało również kilka browarów, słodowni, cegielni, fabryk wełny, tartaków oraz młynów parowych.

Głubczyckie zabytki

    Głubczyce posiadają ciekawe obiekty zabytkowe. Jednym z najstarszych jest gotycki kościół parafialny pw. Narodzin NMP, którego początki sięgają co najmniej II połowy XIII wieku. Z tego czasu pochodzą wczesnogotyckie portale, główny (zachodni), południowy i północny, dwa pierwsze zdobione ciekawą dekoracja roślinną.

Sunagoga i kościół parafialny

    Korpus kościoła został zbudowany w XIII- XIV wieku, transept wraz z nadbudową wieży północnej w latach 1903- 1907. Wieża południowa jest starsza. Swoja obecna postać otrzymała w II połowie XVI wieku. Wyposażenie tego kościoła pochodzi głównie z końca XIX i początku XX wieku. W ścianach kruchty i naw bocznych tkwią inskrypcyjne kamienne tablice nagrobne z XVI i XVII wieku, poświęcone zmarłym tutejszym zamożnym luterańskim mieszczanom. Jeden z tych zmarłych (herbowa tablica w kruchcie), Martin Kinner, pisarz miejski, był przyjacielem słynnego humanisty niemieckiego Filipa Melanchtona. W wieżę północną pod ośmiobokiem wmurowano od północy kulę ze szwedzkiego działa, pamiątkę z wojny 30- letniej (1618- 1648).

Ulica Kościelna (dawniej Krzyżowa)

   Na południe od kościoła parafialnego stoi późnogotycka kaplica pw. św. św. Fabiana i Sebastiana z 1501 roku. Ołtarz stanowi XVIII- wieczna rzeźbiona w drewnie Grupa Chrystusa na Górze Oliwnej. Po lewej, w ścianie południowej znajduje się XIV- wieczne sedillum pochodzace z kościoła parafialnego. Tuż za kościołem parafialnym przy apsydzie stoi stoi na cokole kamienna, barokowa figura św. Jana Nepomucena. Podobną i równoczesna znajdujemy przy moście nad Psiną, przy ul. Sosnowieckiej. Godne uwagi są małe domki usytuowane na północ od kościoła parafialnego, zamieszkane dawniej przez urzędników kościelnych. Pierwszy z lewej, barokowy ma wejście zakończone okrągłym łukiem i jest zdobiony pilastrami z głowicami jońskimi, drugi pozbawiony zewnętrznych ozdób, był dawniej szkołą luterańską, założoną w 1558 roku, o czym poświadcza data umieszczona nad wejściem. Za nimi, od strony ul. Ratuszowej stoi XVIII- wieczny budynek zdobiony kartuszami i festonami oraz wizerunkiem czeladnika cechowego.

    Kolejne zabytkowe obiekty znajduja się na Rynku. Dawniej okalały go od zachodu i południa malownicze kamieniczki z XVI, XVII i XVIII wieku, spalone podczas II wojny światowej. W jednej z nich w grudniu 1805 roku w drodze na pole bitwy pod Austerlitz nocował sam car Aleksander I.

Rynek

    Rynek ma osobliwy kształt ćwierćkoła. Pośrodku stoi ruina ratusza miejskiego, który podzielił los pobliskich kamieniczek, lecz na szczęście nie został rozebrany. Ratusz po raz pierwszy wymieniony w 1383 roku, został zbudowany z XIII- wiecznego domu kupieckiego. Renesansową szatę z attyką oraz wieżę otrzymał w 1570 roku. Przebudowany z lat 1863- 1864 oraz 1936 roku nadały mu cechy neogotyckie. Wieżę i mury ratusza zdobią płasko rzeźbione herby miasta z I połowy XIX wieku. Ostatnią wojnę przetrwała stojąca również na Rynku barokowa figura maryjna, postawiona w 1738 roku przez Antoniego Jörga z Nysy. Po przejściu kilkunastu metrów na wschód, za blokami mieszkalnymi z ul. Klasztornej wyłaniają się kościół i klasztor O. O. Franciszkanów, pw. św. Idziego i Bernardyna. Historia tych budowli sięga roku 1448, kiedy zaczęły tu powstawać drewniane zabudowania klasztorne, które w 1454 roku wizytował podróżujący do Wiednia św. Jan Kapistran. Budynki spłonęły w 1476 roku. Dzięki inicjatywie fundatora klasztoru, księcia opawsko- głubczyckiego Jana Pobożnego (1446- 1482) wzniesiono je na nowo, z kamienia. Sam książe- dobrodziej miał spocząć po śmierci pod posadzką prezbiterium, lecz jego grobu nigdy nie odnaleziono. Obecny barokowy kościół i klasztor Franciszkanów zbudowano w latach 1752- 1772 pod kierunkiem prudnickiego architekta Jana Innocentego Töppera.

Ratusz

Zachodnie skrzydło klasztoru w latach 1752- 1902 służyło jako gimnazjum, które wizytował król pruski Fryderyk Wielki. Fasada kościoła ze swoimi ślimacznicami i trójkątnymi naczółkami nawiązuje do barokowego pierwowzoru, jezuickiego kościoła II Gesú w Rzymie.

    Wyposażenie budowli jest barokowe. Obrazy ołtarzowe kościoła zostały wykonane w dwudziestoleciu międzywojennym przez śląskich malarzy. Starsze obrazy, w tym oryginały ołtarzowe, są w klasztorze. Wyjątkiem jest obraz ołtarza głównego, namalowany w 1761 roku przez Józefa Hawelkę z Brna, przedstawiający obu patronów kościoła. Towarzyszące mu po bokach drewniane figury świętych Cyryla, Metodego, Sebastiana i Rocha wyrzeźbił Antoni Oesterreich w XVIII wieku. Znacznie starszy rodowód ma kamienna chrzcielnica z XV wieku, z napisem minuskułowym, pochodząca z kościoła parafialnego, nakryta barokową pokrywą. Emporę organową kościoła zdobi herb Liechtensteinów, dobrodziejów kościoła.

Studnia św. Floriana

    W kierunku północnym od kościoła Franciszkanów, przy ul. Kozielskiej, stoi tzw. studnia św. Floriana, z 1914 roku, z figurą patrona miasta. Podest zdobią elementy głubczyckiego herbu, tarcze z lwem i tarcze z trzema bosakami. Zabytek ten upamiętnia straszliwy pożar tej części miasta w 1854 roku, w wyniku którego zginęło 11 osób.

    Stare miasto zamykał zachowany do dziś w fragmentach mur obronny z 3 bramami i 22 wieżami, z których ocalało w różnym stanie jedynie dziewięć. Najlepiej reprezentuje się baszta z gontowym dachem przy ul. Ratuszowej. Mur obronny, wzmiankowany po raz pierwszy w 1280 roku zbudowany został z kamienia wydobywanego w kamieniołomach pobliskiej wsi Królowe. Dokumenty wspominają również fosę i wały.

    Niewątpliwie zgodę na budowę tych umocnień miasto zawdzięcza królowi Czech Przemysłowi Ottokarowi II, którego inny prezent, las miejski darowany w 1265 roku posiada do dziś.

    Poza obrębem muru miejskiego został zbudowany w 1778 roku późnobarokowy kościółek przy ul. Sobieskiego, wcześniej kaplica cmentarna. Przy tej samej ulicy warto zwrócić uwagę na kamienicę ze znakami domowymi w formie medalionów mieszczących popiersia świętych, dziełami głubczyckiego rzeźbiarza- artysty Paula Ondruscha (1875- 1952). Dom ten zbudowano w 20- leciu międzywojennym, podobnie jak stojący naprzeciwko, z figurą św. Jana Chrzciciela w narożu, również dłuta Ondruscha.

    U północnego wylotu ul. Niepodległości stoi XIX- wieczna secesyjna kamienica mieszczańska. Secesyjny jest także budynek Banku Spółdzielczego na placu 1 Maja oraz jeden z domów przy ul. Wodnej.

    Interesująca zabudowa znajduje się przy ul. Kochanowskiego. Pochodzi z końca XIX wieku. Czerwony, ceglany gmach Szkoły Podstawowej nr 2 (1888- 1889) zdobi przedstawienie herbu miejskiego z łacińskim napisem, który w przekładzie na język polski brzmi: "Chroń domy lwie, ty aniele strzeż od płomieni, żeby ludność nie musiała używać bosaków".

Ulica Moniuszki (dawniej Opawska)

    Eklektyczne i neoklasycystyczne budynki ciągną się aż do skrzyżowania z ul. Chrobrego, w kierunku zachodnim. Piękny gmach Zespołu Szkół Ogólnokształcących na rogu ul. Kochanowskiego i alei Lwowskiej, zbudowany w 1902 roku, z interesującym kolumnowym portalem i datami 1900- 1902 w kartuszu na zworniku, jest wzniesiony w stylu niemieckiego renesansu. Ciekawe eklektyczne budynki z końca XIX wieku i początku XX wieku znajdują się również przy ul. Chrobrego, Niepodległości, Wałowej. Wśród nich na szczególną uwagę zasługuje budynek Urzędu Miasta i Gminy, dawniej starostwo powiatowe, na rogu ulicy Niepodległości i Kochanowskiego, postawiony w latach 1876- 1879. Pięknie zdobiona jest sala obrad Rady Miejskiej, której wystrój pochodzi z lat budowy.

Panorama miasta

    Piękna jest również elewacja frontowa Internatu Zespołu Szkół Rolniczych przy ul. Parkowej, z 1904 roku. Piaskowcową figurę Matki Boskiej na konsoli pod baldachimem wyrzeźbił Paul Ondrusch.

    Również interesujący pod względem architektonicznym jest gmach poczty na rogu ul. Parkowej i Pocztowej, z lat 1896- 1897.

    Zabytkiem przyrody jest duży park miejski, obsadzony wielkimi lipami. Większość z nich posadzono w 1852 roku. Zabytkowe są także parkowe fontanny, postawione w dwudziestoleciu międzywojennym.

    Przy ul. Pocztowej oraz na rogu ul. Pocztowej i Fabrycznej stoja przepiękne eklektyczne domy, przebudowane zapewne ze starszych budynków. Na północ od nich widać czerwony, ceglany browar z szeroką bramą i napis na nim, informujący, że piwo się tu warzy od 1856 roku.

    Jeśli ktoś się zapuści na wschodni kraniec miasta ul. Raciborską z pewnością zwróci uwagę na kompleks budynków Szkoły Podstawowej nr 5 i klasztoru sióstr De Notre Dame, wzniesiony w II połowie XIX i na początku XX wieku. Pięknie się prezentuje wśród bujnej zieleni.

    Głubczyce posiadają jeszcze inne, pomniejsze, lecz urokliwe zabytki. Zapraszamy do ich zwiedzania.

 

portale - ozdobne, architektoniczne- rzeźbiarskie obramienie otworu drzwiowego.

transept - w kościele nawa poprzeczna, usytuowana pomiędzy korpusem nawowym a prezbiterium- mieszczącym główny ołtarz.

kruchty - przedsionek w kościele w formie wyodrębnionego pomieszczenia lub osobnej parterowej przybudówki, zwykle przed wejściem głównym.

inskrypcyjne - napis ryty w twardym materiale np. kamień, metal.

sedillum - wnęka w ścianie z ostrołukiem.

apsydzie - pomieszczenie w kościele najczęściej półkoliste lub wieloboczne, zamykające prezbiterium z ołtarzem głównym lub nawą.

pilastrami - płaskie figury przyścienne, pełniące funkcje konstrukcyjną (wzmocnienie ściany) oraz dekoracyjną.

kartuszami - dekoracyjne obramienie tarczy herbowej, płaskorzeźby, malowidła itp., także ornament w formie ozdobnej tarczy.

festonami  - motyw dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach i zwisającego do dołu zwoju kwiatów, owoców lub draperii.

attyką - ścianka wieńcząca budynek, zasłaniająca dach, często o bogatej dekoracji architektoniczno- rzeźbiarskiej.

ślimacznicami - inaczej woluty. Dekoracyjny motyw w kształcie zbliżonym do litery "S", ze spiralami na obu końcach.

naczółkami - trójkątne zwieńczenia fasady budynku, portalu, drzwi lub okna.

minuskułowym - obecnie- mała litera, w przeciwieństwie do majuskuły.

Emporę - rodzaj galerii jedno- lub wielokondygnacyjnej, w kościołach nad nawami bocznymi.

gontowym - deseczka (klinowa) wyrabiana z drewna (gł. iglastego), przeznaczona do krycia dachów.

Eklektyczne - (w architekturze) budowle łączące w sobie elementy stylów z różnych epok i środowisk artystycznych.

ŹRÓDŁO- "GŁUBCZYCE- portret miasta" teksty- Katarzyna Maler, Barbara Piechaczek, rysunki i akwarele- Wiesław Grąziowski.