Historia i Legenda
Pradawna legenda głosi, że przed wiekami w rozlewiskach Odry, stał potężny zamek, zamieszkiwany przez trzech braci Kozłów. Chociaż chlubili sie oni klejnotem
rycerskim, jednak żyli z grabieży kupieckich karawan, które pobliskim szlakiem łączacym daleką Italię z krajem Pomorzan wiozły jantar, oliwę, i cenne matreriały.
Kozłowie byli także bardzo dokuczliwi dla okolicznej ludności. Kiedy nie stało kupców, i bursztynwy szlak znacznie opustoszał napadali na okoliczne wsie i miasteczka,
swe haniebne wyprawy organizując głównie nocami. Łuny palącyah się strzech widoczne były nawet w odległych miejscowościach. Nic więc dziwnego, że wieści o ich wyczynach
syzbko dotarły do apna tych ziem, księcia opolsko-raciborskiego, Mieszka I, zwanego Plątonogim. Podejmowane przez niego częste ekspedycje karne nie były jednak w
stanie schwytać rycerzy-rabusiów, zawsze potrafiących na czas ukryć się w trudnym do zdobycia kasztelu. Także na wyznaczoną za ich głowy nagrodę pieniężną nie było
chętnych. Wszyscy bowiem bali się okrutników. Tak mijały lata. Tymczasem w położonym Kożlej warowni gródku żył młody, odważny i sprytny rzeźnik miejski zwany Jakubem.
Nie raz, z racji swej profesji odwiedzal zamek braci Kozłów, poznal więc tajemnice różnych zakamarków i przejść. Swe usługi zaoferował ksieciu. W pewną ciemną, jesienną
noc przeprowadził mieszkowych wojów podziemnym przejściem do lochów, stamtąd zaś do wnetrza zamku. W wyniku krótkiej, acz zażartej walki, zaskoczeni rabusie zostali ujęci.
Wkrótce wymierzono im karę, proporcjonalną do popełnionych zbrodni. Wszyscy trzej zginęli w odmętach Odry, strąceni z najwyższej wieży własnego zamczyska. Na pamiatkę
tego wydarzeni starszyzna cechu rzeźnickiego dorocznie w dzień św. Jakuba organizowała przemarsz ulicami miasta z figura kozła, którą następnie zrzucano na bruk z wież
pzy bramie raciborskiej. Opustoszałyzamek braci Kozłów stopniowo popadał w ruinę- natomiast okoliczne miasteczko pomyślnie rozwijało się. W jego herbie pojawił się trzy
kozie głowy, a zwyczaj pochodu z trzcinowym kozłem w dniu 1 czerwca przetrwał jako pamiątka dawnych wydarzeń. W taki, na poly baśniowy sposób, lokalne podanie opisuje
genezę powstania miasta Koźla, wokół którego już w naszych czasach powstała duża, nowoczesna aglomeracja przemysłowa, przyjmując nazwę Kędzierzyn-Koźle. Pierwsze,
historyczne już wzmianki o Koźlu pochodzą z roku 1108. Wtedy to wojska księcia Bolesława Krzywoustego odpierały ataki Morawian, próbujących ten gród opanować. Rosnąca
ciągle rola kozielskiego grodu obronnego doprowadziła do ustawienia w nim okolo 1170 roku kasztelanii, która pod koniec XIII wieku weszła w skład niezależnego księstwa
kozielsko- bytomskiego, istniejącego w latach 1281- 1355. W 1327 roku Koźle stało się lennem czeskim. W stuleciach następnych miasto, nękane przez wojny i liczne pożary,
podupadało. Krótki okres ponownego rozkwitu nastał dopiero w wieku XVI, pod rządamirodziny Oppersdorfów. Stopniowy rozwój miasta zahamowała wojna trzydziestoletnia
(1618- 1648). W wieku XVIII Koźle zostało przekształcone w twierdzę, początkowo austriacką, potem zaś pruską. W roku 1807 pruska załoga kozielskiej twierdzy przez wiele
miesięcy stawiała skuteczny opór armii napoelońskiej, dowodzonej przez księcia Hieronima Bonapartego, brata Cesarza Francuzów. Twierdza kozielska została ostatecznie zlikwidowana
dopiero w roku 1875, od tego też czasu datuje się okresprosperity miasta, który zaowocował m.in. budową dużego portu śródlądowego na Odrze. Rozwijał się lokialny przemysł,
w 1934 roku przystąpiono do budowy kanału, łączącego Koźle z Gliwicami, nazwanego Kanałem Gliwickim.Kędzierzyn po raz pierwszy pojawia się w źródłach pisanych w XV wieku,
jako wieś o nazwie Kandersino. Przez stulecia był niewielką miejscowością w pobliżu Koźla. Kędzierzyn odegrał istotną rolę w okresie III powstania śląskiego jako miejsce
krwawych i zwycięskich walk. Intensywny rozwój osady rozpoczął się w XIX wieku po wybudowaniu Kanału Kłodnickiego, którym transportowano głównie artykuły przemysłowe z hut i kopalń
położonych na obszarze dzisiejszego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego. Po wybudowaniu w 1938 roku Adolf Hitler Kanal, zwanego po 1945 roku Kanałem Gliwickim ładowność
i tonaż statków rzecznych wzrosła. Od 1840 roku projektowano budowę lini kolejowej z Wrocławia przez Opole do Świętochłowic, mającej służyć rozwijającemu się przemysłowi
hutniczemu. Otwarcie lini nastąpiło w 1840 roku. W latach późniejszych liczba połączeń kolejowych sukcesywnie wzrastała. Dogodne warunki transportowe ułatwiały dalszy rozwój przemysłu.
W roku 1939 rozpoczęto budowę zakładów koncernu IG Farbenindustrieprodukujące m.in. paliwa lotnicze i rakietowe dla potrzeb Luftwaffe. Pod koniec wojny stały się one celem dywanowych nalotów
bombowców alianckich. Po zakończeniu działań wojennych technicznie sprawne urządzenia zostały zdemontowane i wywiezione do ZSRR. W kwietniu 1948 roku prezydium Rządu Polskiego
podjęło decyzje o budowie w Kędzierzynie fabryki nawozów azotowych, zaś w lata później rozpoczęto odbudowę byłych zakładów IG Farben w Blachowni. Obecnie są to największe
w regionie przedsiębiorstwa. W 1951 roku Kędzierzyn otrzymał prawa miejskie. Kolejną miejscowością, stanowiącą część dzisiejszego Kędzierzyna- Koźla są Sławięcice,o
których pierwsze relacje pisane pochodzą z początku XIII wieku. W tym też czasie wchodziły one w skład piastowskiego Śląska Opolskiego. Około 1246 roku książe Władysław II
Sławięcice na prawa miejskie. Jednakże już w roku 1260 odebrał miejscowości wcześniej nadane prawa i przywrócił charakter zwykłej wsi (villam simplicem). Było to związane z tym,
iż Sławięcice lokowane były w bezpośrednim sąsiedztwie Ujazdu, miasteczka należącego do biskupa wrocławskiego i jego kapituły. Zbyt bliskie sąsiedztwo utrudniało rozwój obu
miejscowości. Jednak utrata miejskiego charakteru nie spowodowała upadku Sławięcic. Wieś miała warunki rozwoju nie gorsze od biskupiego Ujazdu Śląskiego. Stanowiła lokalny
ośrodek władzy książęcej, działa tu mennica. W wiekach późniejszych Sławięcice często zmieniały swych właścicieli i dzierżawców. Należały m.in. do możnych rodzin Oppersdorfów,
Hencklów i Flemmingów. Od początku XVIII wieku datuje się rozwój hutnictwa. Zbudowano tu wielkie piece, oraz zakłady produkujące blachę i wyroby miedziane. Rozwojowi gospodarczemu
towarzyszyła intensywna rozbudowa sławięcickiego zespołu pałacowego, który do swego szczytowegov rozwoju doszedł w końcu XVIII wieku. Na przełomie wiekow XVIII i XIX Sławięcice
należały do "najznakomitszych miejscowości" Górnego Sląska. Około połowy XIX wieku nastąpił upadek dynamicznego wcześniej ośrodka przemysłowego, spowodowany rosnącą konkurencją
zlokalizowanych w kształtującym się ośrodku górnośląskim. W wieku XX Sławięcice stały się widownią walk III powstania śląskiego. Ponownie prawa miejskie Sławięcice uzyskały w
dniu 1 stycznia 1973 roku. Kolejnym miastem, które weszło w skład aglomeracji kędzierzyńsko- kozielskiej jest Kłodnica. Przez wieki rozwijała się ona jako wieś, położona nad rzeką
o tej samej nazwie. Położona w połowie drogi pomiędzy Kędzierzynem a Koźlem, była ośrodkiem przemysłu drzewnego, czego symbolem stał się herb miejski, wyobrażający pień wielkiego drzewa z wbitą
weń siekierą i piłą. Ponownie jak Sławięcice, Kłodnica uzyskała prawa miejskie w 1973 roku. Na mocy aktu administracyjnego z dnia 15 października 1975 roku do miasta Kedzierzyna
włączono obszary miast Kłodnica, Koźle i Sławięcice oraz obszar gminy Sławięcice. Nowa aglomeracja otrzymała nazwę Kędzierzyn- Koźle. Obecnie jest ona na pierwszym miejscu w
województwie oplolskim pod względem zajmowanej powierzchni (123,4 km kw.), zaś liczbą ludności ustępuje jedynie stolicy regionu.
Powrót
Pozostałości zamku w Koźlu
Fragmenty dawnych umocnień twierdzy kozielskiej
Wieża Montralemberta
Zabytkowy Kanał Kłodnicki
Kościół pw.św Zygmunta i Jadwigi Śląskiej
Kościół pw.św Mikołaja w Kędzierzynie
Wieża wodociągowa w Koźlu