ulica Władysława Planetorza
WŁADYSŁAW PLANETORZ (1910-1944), działacz
młodzieżowy i społeczny na Śląsku Opolskim.
Urodził się 14 grudnia we wsi Cisek na Opolszczyźnie. Ojciec
jego, Józef, był robotnikiem i należał do wybitniejszych działaczy narodowych i
społecznych tej części Śląska. Do 1924 roku uczył się młody Władysław w niemieckiej
szkole podstawowej w Cisku, po czym przez rok uczęszczał do założonej przez ojca
szkoły polskiej. Do seminarium nauczycielskiego został przyjęty w Bydgoszczy, ale
niebawem znalazł się w gimnazjum w Lublińcu, które podówczas kształciło
młodych chłopców polskiego pochodzenia z terenów Opolszczyzny. 8 listopada 1932 przeszedł do polskiego gimnazjum w Bytomiu i tam w 1935 roku
złożył egzamin dojrzałości jako jeden z pierwszych sześciu absolwentów szkoły.
Odważne wystąpienie tych chłopców, którzy w zbiorowym piśmie do władz
szkolnych zawiadomili, że rezygnują z matury do czasu nadania gimnazjum polskiemu praw
publicznych, pomogło w uzyskaniu tych uprawnień. W tym samym roku Planetorz rozpoczął
na uniwersytecie w Królewcu studia slawistyczne, które od 1937 roku kontynuował we Wrocławiu. Usunięty w czerwcu 1939 –
jak wszyscy Polacy – z uniwersytetu wrocławskiego, został wcielony do armii
niemieckiej, z której go wkrótce zwolniono i osadzono w więzieniu wrocławskim 2 kwietnia 1941 roku. Przewieziony do Oświęcimia, a następnie do
Mauthausen-Gusen został wyrokiem sądu z dnia 24 marca 1943 skazany na trzy lata twierdzy za przygotowywanie zdrady stanu. Ciężko skatowany w więzieniu w
Brzegu znalazł się z kolei w twierdzy kłodzkiej, gdzie zachorował na gruźlicę i
zmarł 16 lutego 1944.
Działalność w organizacjach młodzieżowych
rozpoczął Planetorz już w 1927 roku w gimnazjum lublinieckim w tamtejszej drużynie
harcerskiej, a kontynuował w gimnazjum bytomskim w Drużynie im. Zawiszy Czarnego.
Udzielał się pozy tym w gimnazjalnym kółku dramatycznym oraz był
współzałożycielem szkolnego pisma młodzieżowego “Idziemy”. Niebawem, gdy dał
się poznać jako doskonały organizator i komendant kolonii, obozów i biwaków
harcerskich na Opolszczyźnie, ZHP w Niemczech powierzyło mu kierownictwo
Wydziału Zuchów. Podczas studiów w Królewcu brał udział w tamtejszym życiu
polonijnym pracując m.in. w zespołach teatralnych i śpiewaczych, wygłaszając
prelekcje. Współpracował z “Nowinami Codziennymi” w Opolu i Polskim
Uniwersytetem Ludowym na Opolszczyźnie, z którego ramienia wygłaszał pogadanki
oświatowe. W 1937 roku Planetorz zorganizował kurs dla drużynowych w Zabrzu
oraz obóz harcerski na górze św. Anny.
Po hitlerowskim najeździe na Polskę stał się
organizatorem tajnej polskiej organizacji młodzieżowej.
Jego grób znajduje się na cmentarzu w Kłodzku, opiekują się nim harcerze z Ciska. W
podziemiach twierdzy w Kłodzku znajduje się poświęcona mu stała wystawa. Jego imię
nosi kędzierzyńsko - kozielski Hufiec ZHP.